Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego, która weszła w życie od tego miesiąca, jak już wspomnieliśmy, ma na celu zmianę kultury administracji. Pakiet tegorocznych zmian ma między innymi na celu przyspieszenie postępowań, usprawnienie załatwiania spraw i budowanie partnerskich relacji.
Wprowadzenie w ogrom tych zmian zaczniemy od umówienia podstaw, czyli modernizacji ogólnych zasad, na których opiera się całe postępowanie administracyjne.
Po pierwsze, wprowadzona została zasada przyjaznej interpretacji przepisów prawa (art. 7a KPA). Co to oznacza? W sytuacji, gdy interpretacja danego przepisu nie jest oczywista, wszelkie wątpliwości rozstrzygane są na korzyść strony, czyli zgodnie z naszym żądaniem lub stanowiskiem. Rozwiązanie to ma nas nie narażać na negatywny wpływ niejasnych przepisów. Nowy przepis nie będzie miał zastosowania, gdy interpretacja na korzyść strony sprzeciwia się spornym interesom stron lub osób trzecich, a także, gdy wymaga tego interes państwa (bezpieczeństwo, obronność, porządek publiczny).
Kolejną nowością jest zasada współdziałania organów (art. 7b KPA). Oznacza to, że podczas załatwiania spraw, organy mają sprawnie współpracować i ograniczać zbędny formalizm w relacjach między sobą. Ma to służyć między innymi przyspieszeniu postępowania. Przykładem takiego współdziałania, a zarazem nowością w procedurze jest tzw. posiedzenie w trybie współdziałania, które organ może zwołać, żeby przyspieszyć załatwianie danej sprawy- ważne- również na nasz wniosek.
Poprzez dodanie nowego przepisu, kolejną ogólną zasadą jest zasada nieodstępowania przez organ od ustalonej praktyki. To znaczy, że jeżeli w załatwianej sprawie jest taki sam stan faktyczny i prawny, jak w sprawie którą już załatwiono, to organ powinien stosować to samo rozstrzygnięcie. Ma to nam ułatwić układanie interesów i zapewnić ochronę przed niekorzystnymi skutkami naszych decyzji.
Następnie, obowiązkiem organu, oprócz działania w sposób budzący nasze zaufanie jest także kierowanie się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. Co to oznacza? Bezstronność, czyli sprawiedliwe i obiektywne działanie organów, nieoparte na osobistych przekonaniach, czy uprzedzeniach. Równe traktowanie, czyli podejście do każdej osoby i do każdej sprawy w ten sam sposób, bez przejawów jakiejkolwiek dyskryminacji. Proporcjonalność natomiast oznacza, że organy mają działać tak, aby podejmowane przez nie decyzje były współmierne do zamierzonych celów. Zgodnie z tą zasadą należy zachować proporcję pomiędzy interesem publicznym, a interesem indywidualnym.
Warto wiedzieć, że modyfikacji uległa również zasada ugodowego załatwiania spraw. Organy mają dążyć do ugodowego załatwiania spraw oraz do przeprowadzenia mediacji, która jest całkowicie nowa dla postępowania administracyjnego. Może być prowadzona między stronami postępowania, a także między stroną a organem. Celem mediacji jest znalezienie wspólnego rozwiązania, z którego każdy ma być zadowolony. Do tej pory, w postępowaniu administracyjnym funkcjonowała jedynie ugoda administracyjna. Ważne, że w relacjach organ-strona mediator musi zostać powołany z listy sądowej.
Obecnie, zasada dwuinstancyjności nie ma już bezwzględnego charakteru. Oznacza to, że nie każda decyzja będzie mogła zostać zaskarżona, a przepis szczególny może nam ograniczyć możliwość wniesienia środka odwoławczego. Zdefiniowano również prawomocność, która oznacza, że prawomocna jest decyzja ostateczna, której nie można zaskarżyć do sądu.
Patrząc na powyższe zmiany są one zdecydowanie skierowane w stronę obywatela. W tym miejscu przypomina mi się jedna ze spraw prowadzonych przez Piętka i Partnerzy (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 16 lipca 2016 r.), gdzie ewidentnie organ nie zastosował tychże zasad mimo, że wynikały one w tamtym czasie z prawa unijnego. Myślę sobie, że gdyby zmiany w prawie zaistniały wcześniej nasza Klientka szybciej uzyskałaby pozytywne rozstrzygnięcie, a nie dopiero na etapie sądowym.
Istotnie należy jednak zwrócić uwagę na to, że niestety każda z tych zasad ma wyjątki, w których nie musi być stosowana. Czy i jak często organy będą korzystały z tych wyjątków i czy wyjątki nie staną się regułą będziemy śledzić na bazie orzeczeń i kolejnych spraw prowadzonych przez Kancelarię.
