W poprzednich artykułach wyjaśniliśmy, na czym mają polegać partnerskie relacje pomiędzy administracją a stroną (patrz: Nowelizacja KPA 2017 – Mediacja jako jeden z przejawów partnerskich relacji pomiędzy administracją a stroną oraz Nowelizacja KPA 2017 – Wskazanie niespełnionych przesłanek do wydania decyzji zgodnej z żądaniem strony). W kolejnym cyklu tegorocznej nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego przybliżymy zasadę adekwatnych kar administracyjnych. Na czym ona polega?
Czym jest kara administracyjna?
Nowelizacja wprowadziła definicję administracyjnej kary pieniężnej, która zgodnie z nowododanym artykułem kodeksu administracyjnego jest sankcją finansową, która nakładana jest przez organ na osobę/podmiot, który naruszył materialne prawo administracyjne. Nałożenie tej kary następuje wyłącznie przez wydanie decyzji.
Poszczególne rodzaje kar administracyjnych znajdziemy w wielu różnych przepisach szczegółowych. Rozmieszczone są w rozmaitych ustawach i nie ma ujednoliconego systemu, tak więc stosowanie tych przepisów jest znacznie utrudnione. Sam organ, często spotyka się z problemem, jak wymierzyć karę administracyjną i czym się przy tym kierować. W praktyce, zdarza się, że są one bardziej dotkliwe niż sankcje karne.
Na czym polega zasada adekwatnych kar administracyjnych?
Czerwcowa nowelizacja przepisów ma pomóc w rozwiązaniu tych problemów i zapewnić jednolite standardy wymierzania, nakładania kar i stosowania ulg w ich wykonaniu. Przede wszystkim, jej głównym celem jest wskazywanie w przepisach, jakie okoliczności organ musi wziąć pod uwagę, gdy wymierza ich wysokość. Chodzi głównie o to, aby sytuacja podmiotów, na które nakładane są kary była zrównana.
Ponadto, bardzo korzystnym dla nas rozwiązaniem wydaje się być określenie sytuacji, w których organ może albo musi odstąpić od kary. Dotychczas, w większości przypadków, organ nie miał nawet takiej możliwości, żeby jej w ogóle nie wymierzać, czy zmniejszyć jej wysokości, nawet w wyjątkowych przypadkach.
Nowością w postępowaniu administracyjnym jest także wprowadzanie zasady, w myśl której, strona nie może zostać ukarana, jeżeli do naruszenia przez nią prawa doszło wskutek działania siły wyższej. W tej sytuacji również unikniemy nałożenia na nas kary administracyjnej.
Co więcej, nowelizacja uregulowała także kwestię terminów przedawnienia nakładania kar i ich egzekucji. Na naszą aprobatę zasługuje również określenie zasad w udzielaniu ulgi w zapłacie kar.
Warto zauważyć, że istnieje też pewne podobieństwo pomiędzy nowymi zasadami dotyczącymi kar administracyjnych, a zasadami prawa karnego. Za przykład może posłużyć nam odwołanie się w prawie administracyjnym do stopnia przyczynienia się strony do sytuacji, która zasługuje na wymierzenie kary (naruszenie prawa). Przywołać tu można także zasadę, w myśl której, jeżeli w czasie wydawania decyzji w sprawie wymierzenia kary obowiązuje inna ustawa, niż w czasie naruszenia prawa, wówczas zastosowanie ma nowa ustawa, ale w sytuacji, gdyby poprzednio obowiązująca miałaby być korzystniejsza dla strony, organ zastosuje właśnie tą (art. 189c KPA). Jest to typowe podobieństwo do jednej z kluczowych zasad prawa karnego.
Podsumowując, wdrożenie ogólnych zasad dotyczących wymierzania i nakładania kar administracyjnych powinniśmy ocenić pozytywnie. Jednakże warto przyglądać się tej kwestii i śledzić, jak zasady te funkcjonować będą w praktyce. Każdą z zasad opiszemy już niebawem.
Już wkrótce w kolejnym artykule: Nowelizacja KPA 2017 – Wymierzenie kary administracyjnej według nowych regulacji kodeksu postępowania administracyjnego.
