Nasza Kancelaria prowadzi wiele spraw osób pokrzywdzonych przez banki z powodu zaciągniętych kredytów we frankach szwajcarskich. W poprzednich artykułach pisaliśmy o tym czym są kredyty frankowe i na czym polegają związane z nimi kontrowersje – Kredyty frankowe – czym są?, Skąd problem? , Na czym polega problem?. Natomiast z tego wpisu dowiedzą się Państwo czym są klauzule niedozwolone i jak wykorzystujemy je w walce z bakowym bezprawiem.
Klauzule niedozwolone (inaczej zwane abuzywne) są postanowieniami wzorców umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób niezgodny z powszechnie obowiązującym prawem. O tym, że dane postanowienie umowy jest abuzywne przesądza fakt, iż kształtują one prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a nadto taki układ praw i obowiązków powoduje rażące naruszenie jego interesów.
Należy wskazać, że przepis art. 3851 k.c., który porusza problem niedozwolonych postanowień umowy nie jest wymysłem polskiego ustawodawcy, a stanowi implementację postanowień dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5.4.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Dyrektywa ta opiera się na założeniu, że konsument ma nie tylko słabszą pozycję w stosunku do przedsiębiorcy, ale również dysponuje mniejszą wiedzą. Będąc na gorszej pozycji, konsumenci niejednokrotnie wyrażają zgodę na postanowienia umowne formułowane przez przedsiębiorców, które są dla nich niekorzystne.
Za klauzulę abuzywną może zostać uznany każdy zapisy w umowie, który łącznie spełnia poniższe warunki, zaś wykazanie tych przesłanek w ewentualnym procesie będzie leżało po stronie konsumenta, w myśl zasady, że ciężar dowodu spoczywa na osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawne.
Postanowienia umowy nie są uzgodnione indywidualnie z konsumentem
Nieuzgodnione indywidualnie postanowienia to takie, na które konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności chodzi o umowne klauzule przejęte z wzorca zaproponowanego konsumentowi przez przedsiębiorcę (np. w ogólnych warunkach umowy, regulaminie sklepu internetowego itd.). Dodatkowo w literaturze wskazuje się, że konsument nie ma rzeczywistego wpływu na treść danego postanowienia, jeśli przedsiębiorca przedstawił mu kilka wariantów brzmienia danej klauzuli umownej, spośród których konsument miałby wybrać jedną.
Postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami
Oceny zgodności postanowień umownych z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy. Pod uwagę bierze się przede wszystkim całościową treść umowy oraz okoliczności jej zawarcia. Kluczowe jest ustalenie, czy przedsiębiorca traktujący konsumenta w sprawiedliwy i słuszny sposób mógłby oczekiwać, iż konsument zgodziłby się na sporne postanowienie wzorca w drodze indywidualnych negocjacji.
Postanowienia rażąco naruszają interesy konsumenta
W ramach oceny, czy doszło do rażącego naruszenia interesów konsumenta, należy zbadać, w jakim stopniu zawarta umowa stawia konsumenta w sytuacji mniej korzystnej niż wynikałoby to z przepisów dyspozytywnych (norm względnie obowiązujących, które wolą stron mogą być wyłączone lub ograniczone). Nierównowaga nie musi dotyczyć różnic wzajemnych świadczeń stron umowy w ujęciu ekonomicznym. Może ona wynikać z samego faktu poważnego naruszenia sytuacji prawnej konsumenta, np. limitowanie treści praw, które mu przysługują, utrudnienia w korzystaniu z tych praw bądź nałożenia na niego dodatkowego obowiązku, którego nie przewidują przepisy prawa.
Nie są to postanowienia, które określają główne świadczenia stron, w tym wynagrodzenie, chyba że takie postanowienia byłyby sformułowane w sposób niejednoznaczny
Stosownie do zapisów dyrektywy 93/13/EWG kontrola abuzywności nie dotyczy postanowień określających główny przedmiot umowy oraz relację ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, jeżeli postanowienia te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. Prawidłowe określenie tego, czy dane postanowienie dotyczy „świadczenia głównego” ma fundamentalne znaczenie dla możliwości uznania postanowienia umownego za abuzywne. Z uwagi na to, że stanowi to wyjątek od mechanizmu kontroli treści postanowień niedozwolonych. Przy trudnościach w prawidłowym zdefiniowaniu świadczenia głównego, wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na korzyść konsumenta.
Poszczególne postanowienia umowy kredytowej zaciągniętej we franku szwajcarskim mogą zostać uznane za abuzywne, co oznacza, że ze względu na ich charakter są one nieważne. To z kolei oznacza, że nie wiążą one konsumentów.
Zapisy dotyczące nieokreślonego kursu wymiany walut stosowanego przez bank przy spłacie kredytu (przelicznika złotych na franki) zostały uznane za niewiążące w stosunku do kredytobiorców. Dodatkowo, można domagać się uznania przez sąd za niewiążące innych postanowień umownych, w szczególności odnoszących się do żądania przez bank ubezpieczenia tzw. niskiego wkładu, czy też tzw. klauzuli podwyższonego oprocentowania w okresie między wpisem hipoteki, a przedłożeniem w banku dokumentów potwierdzających ten wpis.
Przykładowe klauzule abuzywne zawarte w kredytach frankowych:
- „Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.”
- „W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia spłaty.”
Pierwszym krokiem podejmowanym przez naszą Kancelarię w sprawach kredytów frankowych jest prawna analiza umowy kredytowej, podczas której badamy, czy w treści umowy zawartej przez naszego klienta występują niedozwolone postanowienia umowne, a także jakich praw i obowiązków one dotyczą. Najistotniejsze z punktu widzenia interesu kredytobiorcy jest ustalenie, czy znamion abuzywności nie nosi zapis regulujący sposób ustalania kursu, według którego kwota kredytu oraz poszczególnych rat jest przeliczana na walutę obcą lub z waluty obcej na złotówki.
Masz kredyt frankowy? Możemy Ci pomóc! Zapraszamy do współpracy.
A w kolejnych artykułach opiszemy dokładniej jakie klauzule umów kredytowych waloryzowanych do franka szwajcarskiego uznano za niedozwolone i na czym polegał problem. Zapraszamy.
